Kỹ năng ra quyết định – Chìa khóa thành công trong công việc và cuộc sống
Ra quyết định là một kỹ năng quan trọng giúp bạn định hướng cuộc sống và đạt được mục tiêu cá nhân lẫn sự nghiệp. Quyết định đúng đắn không chỉ ảnh hưởng đến thành công mà còn định hình con đường tương lai của bạn. Bài viết này đi sâu phân tích quá trình ra quyết định, từ đó, bạn sẽ khám phá cách phát huy điểm mạnh, hạn chế điểm yếu và áp dụng chiến lược phù hợp để nâng cao hiệu suất công việc và chất lượng cuộc sống. Hãy cùng tìm hiểu để làm chủ nghệ thuật ra quyết định nhé!
Tầm quan trọng của việc ra quyết định
Việc ra quyết định là một phần không thể thiếu trong cuộc sống và công việc của mỗi người. Một khi đã tìm thấy mục tiêu của cuộc đời, bạn cần theo đuổi nó với tất cả lòng nhiệt thành và sự quyết tâm. Ngược lại, sự thiếu quyết đoán có thể khiến bạn cảm thấy mất tự tin khi đối mặt với những lựa chọn. Ra quyết định không chỉ đơn thuần là chọn một phương án mà còn là quá trình cân nhắc, đánh giá các yếu tố để đưa ra lựa chọn phù hợp nhất. Hiểu được các yếu tố ảnh hưởng và phương pháp ra quyết định sẽ giúp bạn quản lý công việc, cuộc sống hiệu quả hơn và hạn chế những sai lầm không đáng có.
Quá trình ra quyết định
Trong bất kỳ quyết định nào, dù nhỏ hay lớn, chúng ta thường dựa trên một số tiêu chí hoặc cơ sở nhất định. Ví dụ, khi bạn chọn mua một món đồ như xe hơi hoặc quần áo, quyết định này thường bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, từ cảm xúc, trực giác đến lý trí và kinh nghiệm. Để hiểu rõ hơn về cách thức ra quyết định, chúng ta cần phân tích các yếu tố chính chi phối quá trình này.
Bạn dễ bị cảm xúc chi phối đến việc ra quyết định
Những người để cảm xúc dẫn dắt thường bị chi phối mạnh mẽ bởi sở thích và ấn tượng cá nhân. Chỉ cần một món hàng khiến họ thích thú, cảm thấy đẹp hoặc hợp thời trang, họ sẽ sẵn sàng mua ngay mà không cân nhắc nhiều đến giá cả hay những yếu tố khác như tính năng hoặc độ bền. Đặc điểm này có thể mang lại sự nhanh chóng trong quyết định, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không xem xét đầy đủ các khía cạnh thực tế. Trong công việc, những người này có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc và dễ bị dao động, dẫn đến các quyết định thiếu chắc chắn hoặc không nhất quán.
Bạn dễ bị trực giác ảnh hưởng đến việc ra quyết định
Trực giác đóng vai trò quan trọng trong các quyết định nhanh chóng, đặc biệt khi bạn cảm nhận được đâu là lựa chọn tốt nhất mà không cần nhiều phân tích. Tuy nhiên, việc quá phụ thuộc vào trực giác có thể dẫn đến sự do dự, nghi ngờ hoặc khó thuyết phục người khác về tính hợp lý của quyết định. Trong công việc, những người thiên về trực giác thường sáng tạo nhưng dễ mắc phải các vấn đề liên quan đến tính khả thi và thực tế.
Bạn thường vận dụng những kinh nghiệm của bản thân mỗi khi ra quyết định
Những người dựa vào kinh nghiệm thường sử dụng các bài học từ quá khứ để đưa ra quyết định cho hiện tại và tương lai. Đây là cách tiếp cận mang tính thực tế cao, giúp họ đánh giá được giá trị thực sự của các lựa chọn dựa trên những tiêu chuẩn cá nhân. Tuy nhiên, điểm hạn chế là họ có thể bỏ sót các thông tin mới hoặc chưa đủ dữ liệu để xử lý các tình huống chưa từng gặp. Sự cứng nhắc trong việc áp dụng kinh nghiệm đôi khi khiến họ khó linh hoạt trước những thay đổi bất ngờ.
Bạn dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác hay bởi ý kiến bên ngoài
Một số người dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến từ người khác hoặc các xu hướng bên ngoài. Họ thường tham khảo ý kiến từ những người có kinh nghiệm hoặc tìm kiếm thông tin qua sách báo, tạp chí trước khi đưa ra quyết định. Cách tiếp cận này giúp họ tiếp thu được nhiều quan điểm đa chiều nhưng cũng có thể dẫn đến sự phụ thuộc vào người thứ ba. Nếu thông tin nhận được không chính xác, họ dễ rơi vào các quyết định sai lầm hoặc không phù hợp với nhu cầu cá nhân.
Bạn dễ bị lý trí chi phối khi đưa ra các quyết định
Những người ra quyết định dựa trên lý trí thường có xu hướng phân tích kỹ lưỡng từng khía cạnh của vấn đề. Họ cân nhắc các yếu tố cụ thể và dự đoán kết quả dựa trên dữ liệu có sẵn. Điểm mạnh của họ là khả năng kiểm soát tốt và tính hợp lý cao, nhưng điều này cũng khiến họ bỏ qua các yếu tố cảm xúc hoặc không linh động trong những tình huống đòi hỏi sự sáng tạo. Trong môi trường công việc, những người này thường thành công trong việc đưa ra các giải pháp mang tính dài hạn và bền vững.
Quá trình ra quyết định ảnh hưởng đến công việc của bạn như thế nào?
Để thành công trong công việc hay trong kinh doanh, bạn cần phải biết được điểm mạnh và điểm yếu của bản thân khi đưa ra các quyết định. Ví dụ, người dễ bị tình cảm chi phối sẽ không thể có được những lựa chọn sáng suốt khi họ gặp phải những vấn đề về tình cảm. Còn những người có thói quen tham khảo ý kiến của người khác mỗi khi đưa ra quyết định sẽ cảm thấy không tự tin, lo lắng, thậm chí còn bất an khi phải quyết định một vấn đề nào đó mà không có sự tham vấn của những người xung quanh. Một khi đã xác định mình thuộc nhóm người nào, bạn có thể tham khảo “Bảng phân tích các tính cách” dưới đây để điều chỉnh bản thân nhé!
Bảng phân tích tính cách
Nhóm người | Điểm mạnh | Điểm yếu |
Người dễ bị tình cảm chi phối | – Dựa vào những trải nghiệm của bản thân (dễ có thay đổi quá nhanh, mất lòng tin vào con người…) – Có thể vận dụng ngay lập tức – Có thể áp dụng cho mọi trường hợp – Mang tính thuyết phục cao | – Có thể được hình thành bởi những quy chuẩn của xã hội hay những quan niệm kiến trong suy nghĩ mà đôi khi chính bản thân bạn cũng không đồng ý – Khó kiểm soát – điều này khiến cho các quyết định không còn mang độ tin cậy cao |
Người dễ bị trực giác ảnh hưởng | – Dựa vào bản ngã nhiều hơn các yếu tố tình cảm – Có thể vận dụng ngay lập tức – Có thể ứng dụng đối với điều chưa biết – Không bị ảnh hưởng bởi các quy chuẩn xã hội – Mang tính sáng tạo cao | – Khó phán đoán được đúng sai do đo thường dẫn đến sự nghi ngờ và do dự khi đưa ra quyết định – Khó thuyết phục người khác về tính trung thực và khả thi của quyết định |
Người thường vận dụng kinh nghiệm bản thân | – Trải nghiệm thường là những điều đúng – Ra quyết định dựa trên những tiêu chuẩn của cá nhân và mức độ quan trọng của vấn đề | – Khó phán đoán được đúng sai – Thường dẫn đến sự nghi ngờ và do dự khi đưa ra quyết định – Khó thuyết phục người khác về tính trung thực và khả thi của quyết định |
Người dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố bên ngoài | – Cho phép sử dụng kinh nghiệm của người khác khi kinh nghiệm của bản thân còn hạn chế. – Có sự tư vấn của người thứ ba – dựa trên những thông tin khách quan – Giúp bạn tiếp thu thêm nhiều quan điểm khác nhau | – Tùy thuộc vào thiên chỉ, sự hiểu biết của người thứ ba này |
Người dễ bị lý trí chi phối | – Dễ dàng kiểm tra và dự đoán trước kết quả – Có căn cứ vào những yếu tố cụ thể để phân tích đúng sai của từng vấn đề – Không bị ảnh hưởng bởi tình cảm cá nhân | – Bỏ qua những yếu tố có liên quan đến cảm xúc – Không khuyến khích tư duy linh động theo tình huống |